Przebodźcowanie – co to?
Przebodźcowanie – co to?
Przebodźcowanie to stan, w którym nasz układ nerwowy jest przeciążony nadmiarem bodźców – dźwięków, zapachów, światła, informacji czy emocji. Możemy je odczuwać w każdej sferze życia: w pracy, w domu czy na ulicy. Dzisiaj żyjemy w czasach, gdzie bodźce otaczają nas na każdym kroku, a ich intensywność nieustannie rośnie. Telewizory, smartfony, reklamy, hałas w mieście – wszystko to wpływa na nasze samopoczucie. Przebodźcowanie może prowadzić do zmęczenia, rozdrażnienia, problemów z koncentracją, a w dłuższej perspektywie nawet do wyczerpania emocjonalnego i fizycznego.
Czym objawia się przebodźcowanie?
Każdy z nas odczuwa przebodźcowanie nieco inaczej, ale istnieją pewne wspólne symptomy, które mogą wskazywać, że nasz organizm jest przeciążony. Objawy mogą być zarówno fizyczne, jak i emocjonalne.
Najczęstsze objawy przebodźcowania:
- Złość i drażliwość – nadmiar bodźców wywołuje szybszą reakcję na stres.
- Zmęczenie – nawet po dobrze przespanej nocy możesz czuć brak energii.
- Trudności z koncentracją – problem ze skupieniem się na jednym zadaniu.
- Napięcie mięśni – szczególnie w okolicy karku i ramion.
- Bóle głowy – migreny spowodowane nadmiarem hałasu lub światła.
- Problemy ze snem – trudności z zasypianiem, sen przerywany.
- Unikanie ludzi – potrzeba izolacji i ucieczki w ciszę.
Każdy organizm reaguje na przebodźcowanie w inny sposób. Ja na przykład, kiedy czuję, że świat mnie przytłacza, od razu mam ochotę zaszyć się w cichym miejscu z książką. A Ty? Masz jakieś swoje sposoby na radzenie sobie z takim stanem?
Co to jest przebodźcowanie sensoryczne?
Przebodźcowanie sensoryczne to szczególny rodzaj przeciążenia, który dotyczy zmysłów. Dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych, chociaż w przypadku dzieci jest często trudniejszy do zdiagnozowania. Dzieje się tak, gdy nasz mózg nie nadąża z przetwarzaniem informacji, które docierają przez zmysły.
Główne przyczyny przebodźcowania sensorycznego:
- Światło – migające, ostre lub zmieniające się.
- Dźwięki – hałas uliczny, głośna muzyka, rozmowy w tle.
- Zapachy – intensywne perfumy, jedzenie, chemikalia.
- Dotyk – nieprzyjemne faktury materiałów, ubrania obcierające skórę.
- Ruch – nadmiar bodźców wizualnych, np. podczas jazdy samochodem.
Osoby z nadwrażliwością sensoryczną, takie jak dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu czy ADHD, są szczególnie podatne na przebodźcowanie sensoryczne. Moim zdaniem, niezwykle ważne jest, aby nauczyć się rozpoznawać te sygnały i reagować odpowiednio wcześnie.
Jak zachowuje się dziecko przebodźcowane?
Dzieci są wyjątkowo wrażliwe na przebodźcowanie. Ich układ nerwowy dopiero się rozwija, co sprawia, że mają trudności z filtrowaniem nadmiaru bodźców. Przebodźcowane dziecko może reagować na różne sposoby, a zachowanie to często jest mylone z niegrzecznością.
Typowe zachowania przebodźcowanego dziecka:
- Napady złości – dziecko może krzyczeć, płakać, tupnąć nogą, wydawać się „nie do opanowania”.
- Unikanie kontaktu – chowa się, zakrywa uszy, oczy, ucieka do innego pokoju.
- Problemy ze snem – dziecko nie może zasnąć, a rano jest zmęczone.
- Trudności w komunikacji – nagłe wycofanie, brak odpowiedzi na pytania.
- Nadaktywność – może być nadmiernie pobudzone, biegać lub skakać bez przerwy.
Z mojego doświadczenia wynika, że najlepszym rozwiązaniem w takich sytuacjach jest empatia i stworzenie spokojnego, przewidywalnego środowiska. Pomocne mogą być również konkretne strategie.
Co na przebodźcowanie u dorosłych?
Przebodźcowanie u dorosłych często objawia się w pracy lub w życiu codziennym. Ja sama czasem czuję, że już nic więcej nie zmieszczę w swojej głowie – szczególnie po dniu pełnym maili, spotkań i wiadomości. Co wtedy robię? Próbuję zastosować kilka prostych zasad.
Jak radzić sobie z przebodźcowaniem:
- Zredukuj liczbę bodźców:
- Wyłącz telefon albo przełącz go na tryb cichy.
- Ogranicz ilość ekranów wokół siebie (telewizor, komputer, telefon jednocześnie to za dużo).
- Zaplanuj czas na odpoczynek:
- 15–20 minut spaceru dziennie w ciszy.
- Krótka medytacja lub technika oddechowa – moim hitem jest metoda 4-7-8.
- Zadbaj o swoją przestrzeń:
- Wycisz miejsce, w którym spędzasz czas, np. zasłaniając okna lub włączając białe szumy.
- Ogranicz multitasking:
- Skup się na jednej rzeczy na raz. Sama przestałam odpowiadać na maile w trakcie oglądania serialu, bo tylko mnie to męczyło.
- Zrób listę zadań:
- Dzięki temu możesz uporządkować swoje myśli.
Co robić, gdy Twój partner jest przebodźcowany?
Czasem bliska nam osoba czuje się przebodźcowana, a my nie wiemy, jak pomóc. Sama wielokrotnie byłam w takiej sytuacji i wiem, że kluczowe jest zrozumienie i wsparcie, a nie ocenianie.
Jak wspierać przebodźcowanego partnera?
- Zaproponuj spokojne miejsce:
- „Może wyjdziesz na chwilę na spacer? Albo zrobimy sobie przerwę w ciszy?”
- Nie narzucaj się:
- Nie pytaj w kółko, co się dzieje – czasem wystarczy być obok.
- Pomóż w odciążeniu obowiązków:
- Możesz zapytać: „Czy jest coś, w czym mogę Cię wyręczyć?”
- Pokaż, że to normalne:
- „Każdemu zdarza się czasem czuć przytłoczonym. To w porządku.”
Najważniejsze, żeby Twój partner wiedział, że ma w Tobie wsparcie. Warto czasem nawet przygotować mu herbatę czy koc – drobne gesty robią różnicę.
Jak wyciszyć układ nerwowy?
Kiedy jesteśmy przebodźcowani, nasz układ nerwowy działa na pełnych obrotach. Aby go wyciszyć, potrzeba konkretnych działań, które pomogą nam odzyskać równowagę.
Proste techniki wyciszenia:
- Oddychanie przeponowe:
- Połóż rękę na brzuchu i wykonaj kilka głębokich oddechów. Skup się na tym, jak brzuch unosi się i opada.
- Relaksacja mięśni progresywna:
- Napnij poszczególne grupy mięśni (np. dłonie, ramiona), a potem je rozluźnij.
- Cisza i ciemność:
- Wyłącz światło, zamknij oczy. To pomaga wyciszyć mózg.
- Naturalne dźwięki:
- Włącz szum morza, śpiew ptaków – sama uwielbiam aplikację z dźwiękami natury.
- Mindfulness:
- Skup się na chwili obecnej. Co czujesz? Jakie zapachy i dźwięki Cię otaczają?
Jak się odbodźcować?
Odbodźcowanie to proces, który wymaga czasu i świadomych działań. Wiem, że w codziennym pędzie trudno znaleźć na to miejsce, ale warto zadbać o siebie.
Kroki do odbodźcowania:
- Znajdź spokojne miejsce:
- To może być Twoja sypialnia, ławka w parku, a nawet samochód.
- Wycisz dźwięki:
- Jeśli możesz, wyłącz wszystkie urządzenia elektroniczne.
- Przyjmij wygodną pozycję:
- Usiądź lub połóż się. Ważne, aby ciało mogło się rozluźnić.
- Skup się na jednym bodźcu:
- Słuchaj muzyki relaksacyjnej albo skoncentruj się na świeczce.
- Ogranicz czas na ekranach:
- Wyłącz telefon przynajmniej na godzinę dziennie.
Odbodźcowanie to coś więcej niż jednorazowa czynność. To nawyki, które trzeba pielęgnować na co dzień. Sama odkąd zaczęłam dbać o regularne „przerwy od świata”, czuję się znacznie lepiej – i to polecam każdemu.
